Even een stap terug naar de bestaansreden van de Arbowet. De regelingen in de Arbeidsomstandighedenwet, zoals hij officieel heet, zijn erop gericht om iedere werknemer in Nederland op een veilige en gezonde manier te laten werken. Daarin heeft iedereen een rol: de werkgever heeft een zorgplicht en moet door middel van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) mogelijke risico’s in kaart brengen. Op basis daarvan neemt de werkgever maatregelen om die risico’s te beperken. De preventiemedewerker ondersteunt hierbij en kan de werkgever adviseren over veilig en gezond werken in de organisatie. De werknemers moeten worden geïnformeerd over de risico’s en de maatregelen. Zij zijn vervolgens verplicht om de maatregelen toe te passen en volgens de gestelde procedures te werken. De personeelsvertegenwoordiging of ondernemingsraad (OR) heeft een controlerende functie en heeft op bepaalde onderwerpen instemmingsrecht. Tot slot zijn er nog externe arbodeskundigen, onder wie in ieder geval een bedrijfsarts. Dit zijn experts op het gebied van veilig en gezond werken en kunnen adviseren bij complexere zaken. De samenwerking met externe deskundigen kan via een arbodienst lopen of via directe contracten. In de nieuwe Arbowet zijn de rollen van de bedrijfsarts en de preventiemedewerker versterkt. Uiteindelijk kan een veilige en gezonde werkplek alleen worden gerealiseerd als iedereen daaraan meewerkt.
Bedrijfsarts
Eén van de belangrijkste wijzigingen in de nieuwe Arbowet is het basiscontract. In het verleden waren er veel klachten van zowel bedrijfsartsen als werknemers over het feit dat bedrijfsartsen voornamelijk bezig waren met verzuimbegeleiding. In veel contracten waren de beschreven werkzaamheden zelfs beperkt tot verzuimbegeleiding. Uit kostenoverweging werd er geen tijd besteed aan preventieve werkzaamheden.
In het nieuwe basiscontract zijn enkele minimale eisen gesteld die voornamelijk gericht zijn op het preventieve werk van bedrijfsartsen. Werknemers kunnen daardoor een bedrijfsarts raadplegen met vragen over hun gezondheid in relatie tot werk, ook als er nog geen sprake is van klachten of verzuim. In het contract moet worden afgesproken hoe een werknemer contact kan opnemen met de bedrijfsarts. Dit kan bijvoorbeeld via een open spreekuur. Om goed te kunnen adviseren moet de bedrijfsarts bovendien de mogelijkheid krijgen om de werkplek te bezoeken. Hierdoor is het mogelijk situaties ter plaatse beoordelen en te adviseren over aanpassingen op de werkplek.
Goed geregeld?
Ben je benieuwd hoe de arbeidsomstandigheden bij jou in de organisatie zijn geregeld? Een aantal zaken kun je als werknemer checken. Weet jij bijvoorbeeld wie de preventiemedewerker in de organisatie is? Wie zit er in de OR/PVT? En heb je de RI&E weleens bekeken? Deze moet voor iedere werknemer ter inzage beschikbaar zijn. Breng het onderwerp eens ter sprake en informeer daarbij ook naar de bedrijfsarts. Hoe kun je die bereiken? Is er een open spreekuur bijvoorbeeld?
Dit zorgt er tegelijkertijd voor dat bedrijfsartsen beter inzicht hebben in de werkplek en het type werkzaamheden, waardoor ze hun adviezen beter kunnen afstemmen op de realiteit. Als werknemers twijfels hebben over de adviezen van de bedrijfsarts, dan mogen zij altijd een second opinion vragen.
Beroepsziekten
Veilig en gezond werken gaat niet alleen over ‘nu op dit moment’, maar ook over de toekomst. In de bakkerijsector komen enkele
beroepsziekten voor die op termijn het werk kunnen belemmeren. Denk aan bakkersastma en bakkerseczeem, maar ook aan bijvoorbeeld een versleten rug. Beroepsziekten moeten worden gemeld om inzicht te krijgen in ontwikkelingen en nieuwe beroepsziekten op te sporen. Dit is een taak van de bedrijfsarts en in het basiscontract moet expliciet ruimte worden opgenomen voor de bedrijfsarts om dit te kunnen doen. Het is daarvoor uiteraard wel van belang dat de bedrijfsarts kennis heeft van beroepsziekten in ons vak. Aan de werkgevers daarom het advies om een bedrijfsarts te zoeken die weet wat onder andere bakkersastma en bakkerseczeem zijn en die weet wat mogelijke oorzaken zijn. Pas dan kan de bedrijfsarts de toegevoegde waarde leveren met goed advies voor preventieve maatregelen.
Wisselwerking
In de Arbowet staat waar bedrijven aan moeten voldoen, maar uiteindelijk gaat het er natuurlijk om dat we veilig en gezond kunnen werken en voorkomen dat we ziek worden van het werk. Zoals gezegd heeft iedereen in de organisatie daar een rol in, maar door goede samenwerking tussen de verschillende rollen kan er bovendien veel worden geleerd en daardoor voorkomen. Informatie uit periodieke onderzoeken (zoals een PAGO, een periodiek arbeidsgeneeskundig onderzoek) kan bijvoorbeeld input leveren voor de RI&E. Stel dat er mensen rugklachten hebben als gevolg van een nieuw systeem, dan is het belangrijk om mogelijke maatregelen te bespreken en die op te nemen in het plan van aanpak. Andersom kan de RI&E input leveren voor vragen die tijdens het PAGO worden gesteld. Hoewel personeelszaken niet expliciet op deze manier in de Arbowet worden benoemd, hebben zij natuurlijk wel een rol, onder andere doordat ze beschikken over verzuimcijfers en resultaten van onderzoeken. Door de wisselwerking tussen preventieve maatregelen (de RI&E) en de cijfers en ontwikkelingen in de realiteit (onder andere via het PAGO), wordt optimaal gewerkt aan de juiste maatregelen.
Niet nieuw
Overigens: zo nieuw is de nieuwe Arbowet al niet meer: op 1 juli 2017 trad hij officieel in werking. Maar voor een aantal onderdelen uit die Arbowet, waaronder het basiscontract, was een overgangstermijn van één jaar opgenomen en die verloopt op 1 juli 2018.
Preventiemedewerker
De preventiemedewerker kan een coördinerende rol spelen in de wisselwerking tussen de verschillende partijen. Sinds 2007 is het al verplicht voor ieder bedrijf met personeel om een preventiemedewerker aan te stellen. Een preventiemedewerker is een eigen medewerker die de werkgever helpt om in de dagelijkse praktijk een veilige en gezonde werkplek te realiseren. Dit is dus een taak naast de bestaande functie, zoals we dat ook kennen in de bedrijfshulpverlening (BHV). Bij bedrijven met maximaal 25 medewerkers mag de werkgever de taken van de preventiemedewerker ook zelf uitvoeren.
Het meewerken aan de uitvoering van de RI&E is de primaire taak van een preventiemedewerker, maar ook het (ongevraagd) adviseren van de werkgever en de personeelsvertegenwoordiging/OR hoort bij de taken. In de nieuwe Arbowet is daar expliciet aan toegevoegd: het adviseren aan en samenwerken met de bedrijfsarts of arbodienst en arbodeskundigen. Daarmee heeft de preventiemedewerker nog meer een centrale rol gekregen. De benoeming van de persoon en de positie van de preventiemedewerker in de organisatie zal nu met instemming van de OR of PVT plaatsvinden.
