*Nota bene
Dit gesprek vond plaats voor de persconferentie van het kabinet op 28 september. Met de nieuwe regels die het kabinet heeft afgekondigd, krijgen winkeliers het advies hun klanten een mondmasker te laten dragen. Als een bakkerij hiertoe overgaat, is het begrijpelijk dat ook het winkelpersoneel een mondmasker draagt, hoewel dat met een goede afscherming en waarborg van voldoende afstand niet nodig is, aldus Theo-Jan Heesen van de NVvA.
Ook stelt het kabinet dat een deurbeleid nodig is. Dit is feitelijk een andere manier van het benadrukken van de 1,5 meter-regel: voorkom dat er te veel klanten in de winkel zijn.
Het valt niet mee om goed corona-beleid uit te voeren in een bedrijf, omdat er zoveel verschillende geluiden klinken. Bakkerij-ondernemers worstelen net als andere ondernemers en organisaties met de vraag: moet ik mijn medewerkers mondkapjes laten dragen, zeker nu de Covid-19-pandemie opleeft en de overheid de beheersmaatregelen verder aanscherpt.
Sommige ondernemers overwegen om in gehele bedrijf mondkapjes in te voeren, zowel in de winkel als de productie. Daarbij rijzen vragen zoals: welk kapje is goedgekeurd, beschermen die voldoende, waar haal ik advies?
Mondmasker is laatste redmiddel
Kort en goed is het goede nieuws: het dragen van mondmaskers in de bakkerij of in de winkel is niet nodig, tenzij als laatste redmiddel. Dat laatste houdt in dat een werkgever geen enkele andere uitweg ziet om de veiligheid van de medewerkers en zichzelf te garanderen dan het dragen van een mondkapje.
In de bakkerijsector is het volgens arbeidshygiënist Theo-Jan Heesen van de NVvA heel onwaarschijnlijk dat dit nodig is. Heesen is lid van de Covid-werkgroep van de NVvA, de Nederlandse Vereniging van Arbeidshygiëne. Deze kennisvereniging met 500 leden, heeft tot doel de leden te informeren op het vlak van gezonde werkplekken en hygiëne, plus het beheersbaar maken en houden van problemen op dit terrein.
Reguliere maatregelen afdoende
Door de bank genomen zijn de reguliere veiligheidsmaatregelen van het RIVM afdoende bij bescherming tegen het Covid-19-virus: kortweg corona. Het dragen van mondkapjes (hygiënemaskers) is af te raden omdat deze medewerkers extra belasten in hun werkzaamheden, niet of nauwelijks extra bescherming bieden en de suggestie van veiligheid opwekken. Schijnveiligheid, terwijl zelfs ook het omgekeerde waar kan zijn: mondkapjes kunnen bij verkeerd gebruik juíst onveilig zijn.
Het dragen van mondkapjes uit marketingoogpunt is al helemaal af te raden. Daarmee kunnen medewerkers en werknemers, maar ook klanten op het verkeerde been worden gezet: het been van schijnveiligheid.
Bakkers kunnen diverse maatregelen nemen
**Bedrijfseconomische gevolgen
Mocht werktijdspreiding of uitwijken naar een andere of tweede locatie dusdanige bedrijfseconomische consequenties hebben dat een bedrijf in gevaar komt, is de volgende stap het afschermen van werkplekken (de zogeheten 'kuchschermen'). Mondkapjes zijn een uiterste redmiddel, zegt Heesen.
Bakkerij-ondernemers kunnen verschillende maatregelen nemen om verspreiding van het virus te voorkomen, zegt Heesen. Met de bronaanpak – verderop uitgelegd – kunnen zij kiezen voor spreiding van de werkzaamheden, zodat niet alle medewerkers gelijktijdig aan het werk zijn en de 1,5-meterregel gehandhaafd kan worden.
Die 1,5-meterregel is essentieel om verspreiding te voorkomen, zo blijkt steeds opnieuw uit de bevindingen en adviezen van het RIVM, zegt ook Heesen. ‘Als dit niet mogelijk is doordat de werkruimte toch te krap is - we gaan grosso modo uit van 10 vierkante meter per persoon - dan kan een ondernemer bijvoorbeeld overwegen om het werk te spreiden of deels en tijdelijk de productie op een andere locatie te organiseren.’**
Mondkapjes niet in lijn met Arbowet
Zodra medewerkers mondkapjes gaan dragen, gaat hun werkvreugde achteruit, stelt de deskundige. ‘Werken met een mondmasker op is zwaarder. Dat is belastend voor werknemers, zeker in een bakkerij waar het vaak warm en vochtig is. Het is niet in lijn met de Arbowet en evenmin met het advies van arbeidshygiënisten. In een bakkerij, waar een andere manier van organiseren van het werk mogelijk is, is dit niet nodig.’
Kuchschermen bij de toonbank
In een winkel kan Heesen zich voorstellen dat de 1,5-meter soms lastig te handhaven is achter de toonbank. In dat geval adviseert hij schermen te plaatsen zodat ook hier het dragen van mondmaskers voorkomen kan worden, maar de veiligheid wel is geborgd. ‘Werken met een mondkapje op is belastend, de Arbowet schrijft voor dat een werkgever zo’n prettig optimaal mogelijke werkomgeving moet creëren. De laatste stap die je dan neemt, zijn persoonlijke beschermingsmiddelen. Maar eerst komen de bronmaatregelen.'
Daar komt bij dat adembescherming met gangbare mondkapjes (hygiënemaskers), niet geschikt is voor de bakkerij. 'Mondkapjes zoals in het openbaar vervoer worden gebruikt, voorkomen dat je de ander besmet. Deze voorkomen evenwel niet dat je wórdt besmet als een infectiebron zich binnen de 1,5 meter verkeert. Ze sluiten niet goed af.'
Wel goed afsluitende mondmaskers van het kaliber FFP2 of -3 bemoeilijken de ademhaling, wat het werk dus zwaar maakt. In deze kapjes zit een uitlaatklepje dat vrij (uit)ademen mogelijk maakt, maar waardoor de adem naar buiten komt dat in geval van een (onbewuste) covidbesmetting, het gevaar van besmetting van een collega juist groter is.
Wat dan wel?
Heesen legt uit dat een bronaanpak afdoende is, in vrijwel alle gevallen. ‘Die voorschriften moet je als werkgever meegeven aan je werknemers, dat ben je verplicht. Daar begint alles mee. Het is nooit honderd procent sluitend, maar door deze regels in acht te nemen, voorkom je al heel veel problemen. Het gaat erom dat medewerkers zich daaraan houden.’
Bronaanpak
De drie stappen van de bronaanpak zijn:
- Niet aan het werk als je klachten hebt.
- Handen wassen, in je ellenboog niesen, hygiënisch werken
- Hanteer de 1,5-meter afstand, in de organisatie van het werk maar ook voor klanten in de winkel.
Marketingredenen
Heesen voegt toe dat het dragen van mondkapjes om marketingredenen ongewenst is. ‘Het gebeurt niet uit oogpunt van medewerkersbescherming. Het werken met een mondmasker op is belastend en dat moet je niet willen als werkgever. De mondkapjes die de medewerkers dragen voldoen waarschijnlijk niet aan de vereiste veiligheidseisen. Dat mondmasker moet bovendien schoon blijven, anders besmet je jezelf.’
Heesen besluit: ‘Ik zou het jammer vinden als mensen uit schijnveiligheid mondmaskers gaan dragen. 'Het werk op zichzelf is al belastend genoeg en het is niet nodig. Het gaat erom het werk zo prettig mogelijk te maken met z’n allen.’
