Schoonhouden versus schoonmaken - het verschil

Wie de tv-programma’s over hygiëne in (horeca)bedrijven weleens heeft gezien, weet dat er een groot verschil zit tussen schoon en schoon. En dan weet je ook dat je er met de afwas en een doekje over het werkblad niet bent. Ook hoekjes, randjes en machines hebben met regelmaat een doekje nodig. Harry van Etten, inspecteur hygiëne bij SVVW Wageningen, komt regelmatig bij bakkers. Zijn belangrijkste advies: ‘Zorg dat je alles schoonhoudt, dan hoef je bijna niet schoon te maken.’

Verschil per bedrijf

In de bakkerij wordt nu eenmaal met meelstof gewerkt, maar toch ziet het er in de ene bakkerij heel anders uit dan in de andere. Harry weet er alles van. Hij komt op plaatsen waar alles spic en span is, maar ook op plekken waar alleen de dames van ‘Hoe schoon is jouw huis’ nog heil in zien. ‘Het werken met meelstof betekent niet per definitie dat het nu eenmaal stoffig is. Natuurlijk zijn er plekken, zoals bij de uitrolmachine en het silotappunt, waar aan het einde van de dag wel wat meelstof ligt, maar door een beetje netjes te werken is veel stofvorming tegen te gaan, waardoor je aan het einde van de werkdag zo klaar bent met het opruimen.’

Meelstof

In de Hygiënecode voor de Brood- en Banketbakkerij is meelstof een belangrijk punt van aandacht. Maar het schoon houden van de bakkerij is ook van belang met het oog op de gezondheid van medewerkers. Meelstof is een zogeheten allergene stof: door langdurige blootstelling aan meelstof kunnen medewerkers allergisch worden. Dit kan zich uiten in het welbekende bakkerseczeem (zie ook het artikel ‘Bakkers- eczeem. Part of the job?’ van april 2018) en bakkersastma. Dit leidt tot verzuim, en in het ergste geval kan iemand niet meer in de branche werkzaam blijven. Een schone bakker is dus een gezonde bakker…

Tussentijds opruimen

‘Door je werkomgeving schoon te houden zorg je gelijk ook dat de apparatuur beter blijft werken, én je werkt prettiger. Als je aan het einde van de dag alles netjes opruimt, is het niet veel werk. Als je tussendoor meelstof knoeit, ruim dat dan gelijk even met stoffer en blik op. Als je het laat liggen, loop je er doorheen, rijden er karren doorheen, en voor je het weet ligt het dan overal, tot in de koelcel aan toe. Dan moet je pas echt aan de slag.’ Veel stofvorming is ook te voorkomen door op een stofarme manier te werken. Snijdt een zak altijd aan twee kanten open en sla zakken niet uit. ‘Het gebruik van stuifarme bloem scheelt ook enorm in de stofontwikkeling en dus in het schoonmaakwerk. Hoe schoner je het houdt, hoe minder je hoeft schoon te maken.’

Stop met spuiten

De machine schoonmaken? Met perslucht ben je in een mum van tijd klaar…zou je misschien denken. Harry: ‘Als ik dat zie, stel ik altijd de vraag waar iemand mee bezig is. De machine is nu misschien schoon, maar kom over een half uur terug en dan zie je dat je niets hebt opgelost en de machine weer vol stof zit. Zo blijf je aan de gang.’ Met perslucht wordt het stof alleen maar weggeblazen. Het dwarrelt de lucht in en dit zorgt voor een enorme blootstelling van medewerkers aan meelstof. Om deze reden hebben de CAO-partners perslucht verboden. ‘Met een goede, industriële stofzuiger zuig je het stof echt op en dan is het definitief weg. Met een goede stofzuiger en de juiste opzetstukken, kun je overal goed bij. Het kost op dat moment iets meer tijd, maar het effect is veel groter.’

Schoonmaakschema

Vanuit de hygiënecode is het verplicht om een schoonmaakschema op te stellen. Maar het is ook heel handig! Het helpt om op een gestructureerde manier het bedrijf schoon te houden en de taken te verdelen. In een schoonmaakschema zijn alle objecten benoemd met wanneer en hoe ze schoongemaakt moeten worden..

Harry benadrukt nogmaals dat schoonhouden echt veel scheelt bij het schoonmaken. ‘Als je elke dag even de stofzuiger langs de uitrolmachine haalt, is het voldoende om een keer in de week er nog een keer extra een natte doek langs te halen. Als je dan eens in het jaar de banden er ook afhaalt en die wast, dan houd je de machine prima schoon en in goede conditie.’ Zorg ervoor dat medewerkers op de hoogte zijn over de manier waarop er wordt gewerkt en schoongemaakt. Vertel niet alleen wat er moet gebeuren, maar ook op welke manier en waarom dat zo is. Op die manier blijft de juiste manier van werken beter hangen. Is de kennis in de loop van de tijd op de achtergrond geraakt? Besteed er dan weer eens opnieuw aandacht aan om verstoffing te voorkomen.

De check

De horizontale leidingen in een bakkerij vormen een goede graadmeter voor de stand van zaken op het gebied van schoonmaak.

‘Natuurlijk hoeven die niet iedere week schoongemaakt te worden, maar zo eens in het half jaar is het wel nodig dat ook horizontale leidingen worden afgenomen. Als dan blijkt dat er na twee weken alweer een hele laag stof op ligt, dan moet er eens kritisch naar de werkwijze worden gekeken. Dat betekent namelijk dat er ontzettend veel stof ronddwarrelt en dat zegt dus ook veel over de blootstelling van medewerkers aan meelstof. ‘Weet je niet goed hoe je het aan moet pakken? Vraag dan eens om advies bij een hygiëne-adviseur.’